Агляд міжнародных навін

Сусветная метэаралагічная арганізацыя: да гарачага надвор'я прыйдзецца прывыкнуць

Экстрэмальныя ўмовы надвор'я, уключаючы рэкордна высокія тэмпературы, засуху і багатыя ападкі, назіраліся ў Паўночным паўшар'е ў першай палове лета. Надвор'е аказала вялікі ўплыў на здароўе людзей, сельскую гаспадарку і інфраструктуру. Прычым эксперты папярэджваюць, што незвычайная спякота неўзабаве стане звычайнай з'явай.
 «2018 год, верагодна, стане самым гарачым за ўсю гісторыю. У многіх краінах устаноўлены новыя тэмпературныя рэкорды. Гэта нядзіўна. Спякотнае надвор'е і вельмі высокія тэмпературы, якія мы назіраем цяпер, адпавядаюць нашым прагнозам ва ўмовах змены клімату, выкліканага парніковымі газамі. Гэта не які-небудзь сцэнар будучыні. Гэта адбываецца прама цяпер», - заявіла намеснік Генеральнага сакратара СМА Алена Манаенкова.
Эксперты СМА адзначаюць, што ў глабальным маштабе цяперашні чэрвень быў другім самым гарачым чэрвенем за ўсю гісторыю. Спякота не адступала і ў ліпені, і ў жніўні, прычым нават на поўначы. Небывала спякотнае надвор'е, пачынаючы з сярэдзіны ліпеня, усталявалася ў скандынаўскіх краінах. За Палярным кругам тэмпература паветра перавысіла +30 градусаў. У Фінляндыі - гэта самы гарачы ліпень за ўсю гісторыю. Спякоту суправаджае засуха, у выніку якой чакаецца страта 30-50 адсоткаў ураджаю. Швецыю ахапілі самыя маштабныя лясныя пажары за апошнія гады. Да сярэдзіны ліпеня іх колькасць дасягнула 50.
Лясныя пажары ўзніклі таксама ў Іспаніі, Партугаліі і Грэцыі, дзе ў некаторых месцах тэмпература падымалася да 46,6 градусаў. Ірландыя, Германія і Францыя пацярпелі ад засухі. Незвычайна высокія тэмпературныя паказчыкі зафіксаваны ў паўночнай Сібіры, паўсюль у ЗША, у цэнтральнай Канадзе і на поўначы Афрыкі, на Блізкім Усходзе і на поўначы Кітая.
Нагадаем, што ў Парыжскім пагадненні па клімаце, якое падпісалі ўсе дзяржавы (ЗША пазней выйшлі з яго), пастаўлена задача не дапусціць павелічэння сярэдняй глабальнай тэмпературы больш, чым на 1,5 – 2 градусы Цэльсія.
Але Майкл Спэрроў з Сусветнай метэаралагічнай арганізацыі лічыць, што нават гэтыя меры не дапамогуць скараціць выкіды парніковых газаў.
«Нават калі краіны распачнуць крокі, неабходныя для таго, каб утрымаць павышэнне тэмпературы на ўзроўні 2 градусаў або ніжэй, існуе верагоднасць таго, што механізмы, якія кампенсуюць эмісіі парніковых газаў, такія як акіяны і лясы, якія паглынаюць СО2, перастануць працаваць і будуць спрыяць далейшаму значнаму пацяпленню».


З-за урбанізацыі, якая расце, высечкі лясоў і сельскагаспадарчай экспансіі прынята лічыць, што колькасць дрэў на планеце скарачаецца. Аднак гэта меркаванне памылковае, паведамляюць новыя дадзеныя. Самы буйны аналіз за ўсю гісторыю глабальнай змены ландшафту паказаў, што на Зямлі сёння дрэў больш, чым 36 гадоў таму.

Даследаванне, апублікаванае ў часопісе Nature, дэманструе, што дрэвы цяпер пакрываюць на 7 % паверхні планеты больш — прыкладна 2,24 млн. кв. км — чым у 1982 годзе. Праца, якую правялі навукоўцы Мэрылендскага універсітэта (ЗША), аналізуе спадарожнікавыя дадзеныя за 36 гадоў, каб скласці найбольш поўную карціну сучаснага землекарыстання.
Але хоць навіна здаецца пазітыўнай, да яе варта паставіцца з асцярожнасцю. Леса знікаюць — асабліва ў трапічных раёнах, але (пакуль) кампенсуюцца за кошт новых арэалаў вырастання дрэў. Прычына велізарных страт лясоў у тропіках — сельскагаспадарчая экспансія, у той час як новыя раёны росту размешчаны ў рэгіёнах, якія раней былі занадта халоднымі для буйнага росту дрэў. Гэта значыць, што глабальнае пацяпленне змяняе краявіды нашай планеты.
Даследаванне, на якое сышло два гады, таксама выявіла, што агаленне зямлі — месца, дзе натуральная расліннасць паменшылася больш чым на 3 % — асабліва прыкметна ў сельскагаспадарчых раёнах Азіі.
Навукоўцы кажуць, што 60 % усіх змяненняў адбываецца ў сувязі з чалавечай дзейнасцю. З астатніх 40 %, мяркуе даследаванне, большая частка змяненняў можа быць звязана з непрамымі вынікамі чалавечых дзеянняў.


Джонатан Проктар з Каліфарнійскага універсітэта ў Берклі і яго калегі правялі даследаванне магчымасцяў уздзеяння распылення аэразоляў у стратасферы на сельскую гаспадарку. Такую ідэю агучваюць многія спецыялісты — злучэння серы павінны згуляць ролю вэлюму ў стратасферы, абмежаваўшы колькасць сонечнага святла, што замарудзіла б рост тэмпературы на паверхні планеты.

Проктар і яго калегі вырашылі разгледзець наступствы падобнага ўмяшання, правёўшы аналогію з вывяржэннямі вулканаў. Яны параўналі дадзеныя па ўраджаям соі, рысу, пшаніцы і кукурузы ў 105 краінах, у 1979-2009 гг., супаставіўшы іх са спадарожнікавымі дадзенымі па аэрозолям у стратасферы і агульным узроўнем асветленасці. Пасля вывяржэння вулкана Пінатуба на Філіпінах у 1991 годзе, калі ў атмасферу трапіла 20 млн. тон дыяксіду серы, сярэдняя тэмпература на планеце ўпала на 0,5 градуса. З-за зніжэння ўзроўню асветленасці ўраджайнасць кукурузы звалілася на 9, 3 %, соі і рысу — на 4,8 %. Аднак несумненна, што выгада для раслін ад зніжэння тэмпературы таксама прысутнічала.
Па словах Проктара, хоць зацямненне планеты дазволіць раслінам лепш расці, недахоп сонечнага святла будзе адбівацца негатыўна. Таму пазітыўныя следства тут роўныя негатыўным. Пры распыленні аэразоляў ужо да сярэдзіны гэтага стагоддзя рост раслін у сілу зніжэння тэмпературы будзе блакавацца дрэнным узроўнем асветленасці. У тэорыі можна падабраць гатункі, устойлівыя да гэтай умове, але як гэта рэалізаваць на практыцы, пакуль незразумела. Навукоўцы лічаць, што перад ужываннем падобных тэхналогій для барацьбы з глабальным пацяпленнем, неабходна старанна вывучыць усе магчымыя рызыкі і наступствы геаінжынерных праектаў.

Інфармацыя па матэрыялах інтэрнэт-крыніц падрыхтавана службай міжнароднага супрацоўніцтва і сувязяў
з грамадскасцю Белгідрамета