10.04.2023
Аб паводках у Беларусі
Са стыхійных гідралагічных з'яў найбольшую небяспеку для Беларусі ўяўляюць высокія ўзроўні на рэках, якія суправаджаюцца паводкай. Пад паводкай разумеецца "затапленне вадой прылеглай да ракі або возера мясцовасці, якое прычыняе матэрыяльную шкоду, наносіць страты здароўю насельніцтва або прыводзіць да гібелі людзей".
Паводкі па іх памерах і прыносілі шкоду падпадзяляюцца на:
- невялікія - паўтаральнасцю 1 раз у 5-8 гадоў, узнікаюць пры ўмове, калі адзін з фарміруючых фактараў па сваёй велічыні вышэй сярэдніх шматгадовых значэнняў на 15-20%;
- вялікія - паўтаральнасцю 1 раз у 10-50 гадоў, узнікаюць пры ўмове, калі шэраг фарміруючых фактараў па сваёй велічыні вышэй сярэдніх шматгадовых значэнняў на 25-100%;
- выбітныя - паўтаральнасцю 1 раз у 55-100 гадоў, узнікаюць пры ўмовах, калі фармуючыя іх фактары па сваёй велічыні ў некалькі разоў перавышаюць сярэднія шматгадовыя значэнні;
- катастрафічныя - паўтаральнасцю 1 раз у 100-200 гадоў і радзей, бываюць пры спалучэнні максімальных значэнняў фарміруючых іх фактараў, па велічыні перавышаюць сярэднія шматгадовыя значэнні не менш, чым у 1,5-3 разы і, як правіла, адначасова распаўсюджваюцца на вялікай тэрыторыі.
На тэрыторыі Беларусі, як правіла, паводкі назіраюцца ў перыяд веснавой паводкі і ў асобныя гады ў перыяд дажджавых паводак (у летне-асенні і зімовы перыяды).
Да фактараў, якія абумаўляюць вышыню вясновай паводкі, ставяцца запасы вады ў снежным покрыве перад пачаткам вясновага раставання, атмасферныя ападкі ў перыяд снегараставання і паводкі, асенне-зімовае ўвільгатненне і глыбіня прамярзання глебы да пачатку снегараставання, ледзяная скарынка на глебе, інтэнсіўнасць снегараставання.
Да катастрафічных паводак на рэках рэспублікі за перыяд рэгулярных назіранняў адносіцца паводка 1931 года на р.Заходняя Дзвіна, р.Днепр, р.Бярэзіна, р.Сож і 1958 года на р.Нёман і р.Шчара. Для басейна р.Прыпяць катастрафічнай паводкай па адзнаках высокіх вод з'явіўся 1845 год.
Найбольш часта (у сярэднім 1 раз у 2-3 гады) вясновыя паводкі назіраюцца ў раёне г.Петрыкаў, г.Пінск, д.Чэрнічы (р.Прыпяць), г.Гомель (р. Сож), в.Малыя Вікаровічы (р.Гарынь), в.Краснабярэжжа (р.Убарць), г.Лоеў (р.Днепр), г.Верхнядзвінск (р.Заходняя Дзвіна); раз у 4-5 года – г.Стоўбцы (р.Нёман), г.Магілёў (р.Днепр), г.Барысаў (р.Бярэзіна), г.Мазыр (р.Прыпяць), р.Пціч (в.Лучыцы).
За перыяд назіранняў найбольшае перавышэнне максімальнага ўзроўню над узроўнем выхаду вады на пойму ў басейне р.Заходняя Дзвіна склала 424 см у 1951 годзе (р.Дзісна – в.Шаркаўшчына); у басейне р.Нёман – 394 см у 1958 годзе (р.Нёман – г.Масты); у басейне р.Днепр – 565 см у 1931 годзе (р.Днепр – г.Лоеў); у басейне р.Бярэзіна – 281 см у 1956 годзе (р.Бярэзіна – г.Бабруйск ); у басейне р.Сож – 504 см у 1931 годзе (р.Сож – г.Гомель); у басейне р.Прыпяць – 402 см у 1895 годзе (р.Прыпяць – г.Мазыр).
Выдатныя паводкі адзначаліся ў басейне р.Заходняя Дзвіна ў 1878, 1929, 1951, 1956 гадах, у басейне р.Нёман – у 1886, 1931 гадах, у басейне р.Мухавец – у 1974, 1979 гадах, у басейне р.Днепр (уключаючы рэкі Бярэзіна, Сож) – у 1908, 1931, 1956, 1958, 1970 гадах, у басейне р.Прыпяць - у 1888, 1895, 1931, 1932, 1958, 1974, 1979, 1999 гадах.
Паводкі апошніх 20 гадоў ставяцца да катэгорыі невялікіх. Выключэнне склалі 2010 год на р.Бярэзіна (г.Барысаў), р.Прыпяць (в.Чэрнічы), 2011 год на р.Прыпяць (м.Любанскі), 2013 год на р.Заходняя Дзвіна (г.Полацк, г.Верхнядзвінск), р.Дзісна, р.Днепр (г.Жлобін), р.Прыпяць (м.Любанскі, в.Чэрнічы, в.Петрыкаў), р.Гарынь. Паводкі гэтых гадоў ставяцца да катэгорыі вялікіх.
Дзяржаўная ўстанова " Рэспубліканскі цэнтр па гідраметэаралогіі, кантролю радыеактыўнага забруджвання і маніторынгу навакольнага асяроддзя» (Белгідрамет), з'яўляючыся афіцыйным органам, які забяспечвае гідралагічную бяспеку краіны, ажыццяўляе інфармацыйную дзейнасць, накіраваную на мінімізацыю эканамічных і сацыяльных страт, што з'яўляецца адным з найважнейшых элементаў дзяржаўнай стратэгіі ў дасягненні ўстойлівага развіцця эканомікі.
Пры пагрозе ўзнікнення на водных аб'ектах тэрыторыі Рэспублікі Беларусь гідралагічнай небяспечнай з'явы, якая па сваёй сіле, маштабе распаўсюджванню і працягласці можа нанесці шкоду жыццю і здароўю грамадзян, а таксама маёмасці і навакольнаму асяроддзю, работнікі аддзела гідралагічных прагнозаў Белгідрамета неадкладна складаюць і даводзяць да спажыўцоў штармавое гідралагічнае папярэджанне аб небяспечнай з'яве.
Своечасовае прадастаўленне гідралагічных папярэджанняў аб магчымых небяспечных прыродных з'явах, арганізацыя аператыўнай абвесткі насельніцтва і правядзенне прафілактычных мерапрыемств могуць даць эфектыўную аддачу ў выглядзе выратаваных жыццяў і маёмасці грамадзян, так як дазваляюць насельніцтву своечасова прыняць меры для абароны свайго жыцця і маёмасці, а дзяржаўным органам кіравання распрацаваць план дзеянняў у надзвычайнай сітуацыі, прыняць меры па прадухіленню адмоўных наступств небяспечных з'яў і істотна знізіць матэрыяльны ўрон.
Пры выкарыстанні інфармацыі спасылка на Белгідрамет абавязкова
Спецыялізаваныя сайты
Iнфармацыйныя iнтэрнэт-парталы
Iнтэрнэт-партал Прэзiдэнта Рэспублiкi Беларусь
Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь
Бiяметрычныя дакументы Рэспублікі Беларусь
Нацыянальны прававы Інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь
Нацыянальны цэнтр інтэлектуальнай уласнасці
Беларускі прафсаюз работнікаў лесу і прыродакарыстання
Мінская абласная арганізацыя Беларускага прафсаюза работнікаў лесу і прыродакарыстання
Афіцыйныя геральдычныя сімвалы Рэспублікі Беларусь